Nguyên tắc phân tích báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính có vai trò rất quan trọng khi bạn theo trường phái phân tích cơ bản. Trong quá trình phân tích, nhà đầu tư sử dụng các chỉ số và thông tin từ báo cáo tài chính để đánh giá doanh nghiệp, xác định giá trị nội tại, các mức độ rủi ro và tiềm năng tăng trưởng. Dựa trên kết quả phân tích nhà đầu tư sẽ có thêm nhiều thông tin đưa ra quyết định đầu tư của mình.

1. Các loại báo cáo tài chính

a. Bảng cân đối kế toán

Bảng cân đối kế toán giống như một bản sao chụp tình hình tài chính của ông ty. Bảng cân đối kế toán bao gồm toàn bộ thông tin về tài sản ( lưu động, cố định, vô hình...), nợ (dài hạn, ngắn hạn) và vốn chủ sở hữu của công ty tại một thời điểm cụ thể. Từ thông tin trong bảng cân đối kế toán, nhà đầu tư sẽ đánh giá khả năng thanh toán nợ của công ty và đánh giá cơ cấu vốn của công ty (tỷ lệ giữa nợ phải trả và vốn chủ sở hữu)

b. Kết quả hoạt động kinh doanh

Báo cáo này cung cấp cho người đọc thông tin về doanh thu, chi phí và lợi nhuận của công ty trong một khoảng thời gian nhất định (quý/ nửa năm/ năm). Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cung cấp cho người đọc cái nhìn tổng quan về hiệu quả hoạt động của công ty.Cho biết công ty trong kỳ tài chính làm ăn như thế nào lời, lỗ ra sao.

c. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ bao gồm thông tin về các hoạt động liên quan đến tiền mặt và các khoản tương đương tiền của công ty trong một khoảng thời gian nhất định. Báo cáo này cung cấp thông tin về các khoản thu vào và chi ra của công ty từ các hoạt động kinh doanh, đầu tư mở rộng sản xuất và các nghĩa vụ tài chính. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cũng cho người đọc biết số lượng tiền mặt hiện có của công ty vào cuối kỳ báo cáo. Nó giúp người đọc hiểu được cách mà công ty sử dụng tiền của mình ra sao.

d. Thuyết minh báo cáo tài chính

Thuyết minh báo cáo tài chính giúp người đọc hiểu rõ hơn về thông tin được đưa ra trong các báo cáo tài chính như bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Ba báo cáo tài chính này chỉ cung cấp thông tin cho người đọc dạng bảng mẫu. Các khoản mục sẽ được đánh số để giải thích chi tiết trong phần thuyết minh.

2. Các nguyên tắc quan trọng nhất

a. Nguyên tắc giá gốc

Trong bảng cân đối kế toán, các khoảng mục tài sản được ghi theo nguyên tắc giá gốc. Tức là khi công ty mua tài sản hoặc đầu tư vào các dự án. Các khoản tiền chi ra sẽ được ghi theo giá thực tế đã chi ra để mua. Điều này sẽ rất dễ sai khác so với tình hình thực tế. Ví dụ: Công ty mua một máy vi tính mới với giá X. Sau khi mua xong, giá của máy vi tính này trên thị trường sẽ thay đổi tăng lên hoặc giảm xuống với giá X’ và chắc chắn X sẽ khác X’. Tương tự cho việc đầu tư. Giả sử công ty đầu tư vào một công ty liên kết. Vốn đầu tư sẽ được ghi theo giá gốc X nhưng công ty liên kết làm ăn lời, hoặc lỗ thì định giá số tiền công ty đã đầu tư vào công ty liên kết sẽ là X’ và chắc chắn X với X’ sẽ khác nhau.

Trong báo cáo kết quả kinh doanh. Doanh thu, lợi nhuận và chi phí sẽ được ghi nhận ngay khi hoàn thành nghĩa vụ phát sinh. Chính nguyên tắc này đã tạo điều kiện để những công ty làm ăn bất chính ghi nhận lợi nhuận ảo bằng cách bán hàng nhưng không thu tiền. Ngay sau khi hoàn thành chuyển giao hàng hóa cho khách hàng, công ty sẽ được ghi nhận doanh thu nhưng tiền sẽ không được trả liền. Với nhiều ban lãnh đạo không có đạo đức việc tạo doanh thu ảo nhằm thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư trong một kỳ kế toán, rồi sau đó làm giá cổ phiếu là một việc không hiếm.

b. Nguyên tắc chỉ cung cấp thông tin định lượng

Việc đánh giá một doanh nghiệp luôn bao gồm hai yếu tố định tính và định lượng. Việc phân tích báo cáo tài chính chỉ cho biết phần định lượng. Từ báo cáo tài chính bạn có thể thấy được sức khỏe doanh nghiệp, tình hình tài sản, các khoản nợ, tiềm năng tăng trưởng... Nhưng báo cáo tài chính không thể cung cấp cho bạn các yếu tố vĩ mô sẽ tác động đến doanh nghiệp, đạo đức ban lãnh đạo, tình hình kinh doanh thực tế sắp tới... Những thông tin định tính khó tiếp cận và phân tích. Chính người nội bộ của công ty đôi khi còn không hiểu tình hình công ty mình.

c. Nguyên tắc nghệ thuật trong báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính không có cách đọc chuẩn tắc để áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp. Tùy từng mô hình kinh doanh, tùy từng ngành mà mỗi doanh nghiệp lại có các yếu tố khác nhau chi phối. Vì thế, để đạt được kết quả tốt khi đọc báo cáo tài chính. Người đọc được yêu cầu cần phải có hiểu biết về ngành kinh doanh đó. Với hiểu biết về ngành người đọc ó thể thuận lợi trong việc xác định được yếu tố nào trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp là quan trọng, yếu tố nào ít quan trọng hơn. Một người giỏi báo cáo tài chính là khi họ so sánh các chỉ số cơ bản trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp qua các năm, hoặc khi so sánh báo cáo của doanh nghiệp với các doanh nghiệp khác cùng ngành. Họ rút ra được đặc điểm nổi bật của doanh nghiệp, lợi thế doanh nghiệp đang có và tiềm năng phát triển của doanh nghiệp trong tương lai.