Giao dịch ký quỹ là gì?

Giao dịch ký quỹ trên thực tế là vay tiền để mua chứng khoán. Nói cách khác, bằng hình thức này, bạn có thể nâng cao khả năng mua chứng khoán của bạn bằng tiền đi vay mượn.

Vì là đi vay tiền nên bạn sẽ phải chịu lãi suất trên số tiền vay mượn. Các chứng khoán trong tài khoản margin sẽ trở thành tài sản thế chấp cho các khoản vay. Không phải tất cả chứng khoán đều được các nhà môi giới cung cấp dịch vụ margin, mà thông thường chỉ thuộc một danh sách giới hạn được chọn lựa. Nhà môi giới làm điều này nhằm để kiểm soát rủi ro.
Làm sao để thực hiện giao dịch kỹ quỹ?
Để thực hiện giao dịch ký quỹ, nhà đầu tư được yêu cầu mở một tài khoản ký quỹ (margin account), bên cạnh tài khoản tiền mặt dùng để đầu tư chứng khoán.Thông thường, luật hoặc bản thân các nhà môi giới sẽ yêu cầu nhà đầu tư phải có sẵn tài sản (tiền mặt/chứng khoán) tối thiểu trong tài khoản (gọi là minimum margin). Nhà môi giới sẽ cung cấp dịch vụ margin với tỷ lệ nhất định.
Ví dụ tỷ lệ 50% của giá chứng khoán sẽ mua có nghĩa là nhà đầu tư được tài trợ 50% giá trị cổ phiếu được mua, 50% còn lại là nguồn vốn tự có (tỷ lệ này trong tiếng Anh gọi là initial margin).
Đương nhiên, bạn không nhất thiết phải sử dụng tất cả 50% tiền tài trợ này, mà tùy mức độ chấp nhận rủi ro và nhu cầu, có thể sử dụng 20% hay 30% chẳng hạn. Một số dư tài khoản tối thiểu cũng thường được nhà môi giới yêu cầu (gọi là maintainance margin). Trong trường hợp số dư tài khoản ký quỹ sụt giảm dưới giá trị này, nhà môi giới sẽ yêu cầu bạn nộp thêm tiền/chứng khoán. Nếu không chứng khoán của bạn sẽ bị bán cưỡng bức để trả tiền vay (margin call).
Thông thường hợp đồng margin sẽ quy định chi tiết các hình thức thông báo margin call. Ở Việt Nam, một số nhà đầu tư đôi khi “chay ì”, nhưng như là một tập tục (và được quy định trong hợp đồng), nhà môi giới có thể bán chứng khoán mà không cần phải có sự đồng ý của bạn.
Giao dịch ký quỹ: Lợi và hại
Giao dịch ký quỹ về bản chất là sử dụng đòn bẩy (leverage) trong hoạt động đầu tư chứng khoán. Rất dễ hiểu, nếu hoạt động đầu tư của bạn có hiệu quả, mức sinh lời từ khoản đầu tư có thể tăng lên gấp bội so với việc chỉ sử dụng vốn tự có. Và đương nhiên, rủi ro cũng không hề nhỏ. Trong trường hợp thua lỗ, mất mát của bạn cũng sẽ cao hơn rất nhiều so với bình thường. Điều này hàm ý rằng hoạt động giao dịch ký quỹ là cực kỳ rủi ro và không phù hợp với số đông nhà đầu tư.
Hoạt động này cũng được xem là “thủ phạm” kích hoạt đà bán tháo rất nhiều lần và khiến thị trường chứng khoán Việt Nam chao đảo. Ngoài ra, hợp đồng giao dịch ký quỹ thường có các quy định phức tạp và đôi khi lắt léo. Vì vậy, bạn nên đọc kỹ hợp đồng này trước khi ký.